Nidanglai in, nungak melhoih mahmah duang kilawm leh numeite thupina samhoih leh sautak nei Lengtonghoih kichi aom a aman unau pasal sagih nei hi. Sanggam numei dang neilou ahihman un amah kia a unau lak ua numei omsun ahi. Tua ziak mah in Lengtonghoih a sanggam pasal te'n a duat mahmah mai ua, a duhduh leh a deihdeih neksak gige a thiltup uh ahi. Mi hausatak ahihman un inn thupitak a teng in nuamtak in a khosa uhi.
Nikhat a unau pasalte'n Lengtonghoih kiangah bang na deih a chia a dot ualeh, aman a unaute'n a deih bangbang pethei uh ahi chih lungsim a theikawm in "Tung a Aksi nelkai" ka deih a chi hi. Huaiphet in Unaute Aksi nelkai la ding in kisa tingteng ua, Lengtonghoih kiang ah "Ka hong tunkik masiah uh koimah ah na potdawk ke'n la, innsung ah ana om den in" chi uhi. Huchi'n innsung ah nek di chikim, silh leh teen bangkim kiningching tak tasamlou ding a ngaihtuahsak khit un, a inn uh thupitak sik-inn thuahthum a kibawl sung a kalhkhum in kuan santa uhi.
Nikhat Luitaw lam a kisil Lengpa in samzang saupi khat mukha hi. A suakte samkhawm in Luinak lam a nungak samsau tak nei om hi ding ahi, I va zongkhe ding uh chi'n thu sawm hi. Sam neitu ding kan kawm zel a pai in luidung a zuihzuih uh leh a tawp in Lengtonghoih te inn tungta uhi. A huangsung ua va lut in Lengtonghoih omna sik-inn thuahthum a kikalh hong ding in a va ngen uhi. Lengtonghoih in a unaute thupiak thei ahihman in "Ka ute na hih ngeingei ua leh ka tuichin khuang hon beeng un," achihleh, Lengpa leh a bawite'n beeng theita kei uhi. Huaiphet in Lengtonghoih in "Ka unau te'n kuamah inn na hon ke'n la, kongpua ah leng na pawtkhe ke'n" hon chih ziak un ka hon hon theikei ding" chi'n hon nuamlou bikbek hi. Tuaphet in Lengpate lawi beidong kisa in lungsim hon bawlta uhi. Ahihleh hiai baangvang ah na khutmuk neuchik bek hon lak inla, huaizoh chiangin, lungkim tak in ka paikik non mai ding uh, a chi uhi. Lengtonghoih inleng huchitel lawmlawm ahihleh chi in a khutmuk baangvang ah neuchik golhkheta hi. Lengpate lawi in kintak in, a khutmuk tukkilh (thilzum) in ana sunbelh pah uhi. Lengtonghoih in na sa lua ahihman in inkong honlou theilou dinmun ah ding ahihman in, kong a hon tak in pummat ua, Lengpa inn lam ah a paipih vengveng uhi. Thakhat thu a kipekkhe zoulou ahihman in ut in utkei taleh kap kawmkawm in a zuita hi.
Hun-le-ni sawttak abei nung in Lengtonghoih sanggamte inn hong tung kikta uhi. A sanggam nu uh muhkal ngaklah tak in hichi'n samta uhi. "Leng aw, Leng aw, Lengtonghoih aw, sik-inn thuahthum hon hon aw" chi a a sap ualeh, a dawng ding leh kong hon ding himhim a omkei hi. Lungzing kisa in a inveng, khokiimte kiang ah kan velvelta ua, inveng te'n nuailam a Lengpa hong kuan a, hong pummat ua utlou pipi leh kap kawmkawma in a tonpih suk uh, chi'n ana hilh uhi. Hiai bangthu a zaktak chiang un unau pasalte heh kisa in phulak dingdan ngaihtuah in kisial toihtoih hial uhi.
Lungkhamtak a a kingaihtuah lai un, unaute lak a upa pen in hichi'n hon chi hi. Ka sanggamnu Lengtonghoih phu ka lakzoh a amah ka pikik zoh ding leh sik-inn thuah thum ka palkai ding a, khawtaw lam ah vahui in ka leng ding a chita hi. A kichiamna bang a hihtak in, sik-inn thuahthum palkai zoulou in, amun ah a si hi.
A unau nihna in leng a u chih bang a thuchiam bawl a, zouzou tuanlou in amun a si zel hi. A banban in hihtou zel ua, unau pasalte guktak a sita uhi. A neupen kia om ta a, lungkham, beidong lah heh mahmah kawm in ama'n leng ka uLengtonghoih phu ka lak zoh ngeingei ding leh sik-inn thuahthum ka palkai di'a, khawtaw lam ah vahui in ka leeng ding chi a kisial in palsam hi. A kichiamna mah bang in sik-inn thuahthum palkai in khawtaw lam ah vahui in a leng suk vengveng hi. A leenleen aleh a nuailam ah nasem loukhou a kilawm mi bangzah hiam mu hi.
Hichi'n a dongta "Ka nuai a loukhoute aw ka uSonlai na mu uh maw?" lawmkuan nasem te'n hici'n dawng uhi "Mu tuh, mu tuh, mu na lawmlawm, a Nu vangkhua, a Pa vangkhua tungta'n teh," a chi uhi. Aban leng zel in Nupi sing pawte tuak non hi. Hichi'n dong non a, "Ka nuai a singpawte aw, ka uSonlai na mu maw?" singpaw te'n "Mu tuh, mu tuh mu na lawmlawm, a Nu vangkhua, a Pa vangkhua tungta'n teh" chi'n dawng nawn leuleu uhi.
Maban sawn in leng zel a, a tawptawp in intung khat bawh hi. Intung apan a etsuk leh a nuai ah siamgan khat mu hi. Hichi'n dong hi "Ka nuai a siamgannu aw ka uSonlai na mu maw?" Siamgan nu'n lamdangsa in a kiguih zawzen hi. Daktou in, "Na aw ka nau aw ging bang na mai zeen e, ka nau taktak na hih leh hiai taangzom ah hong tuang in" chi'n dawngthuk hi. Vahui leng kintak a lengkhia in taangzom bohsuk in a tuang pah hi. Siamgan nu'n, "ka nau na hih leh ka siamtui hong dawn in" chi non hi. Vahui hong leng in siamtui dawn pah hi. A dawn laitak in Siamgan nu'n a nau ngeingei ahi chih thei ahih man in, a man hi. Vahui that a, a sa semzak hi. A guh chi nih a khen in "pukpuk" chiteng paihmang a, 'mengmeng' chiteng la in peek keuhkeuh zel hi. A laak teng belta khat a thun in ni sagih chinma phelkhelou ding in hoihtak in siin hi. A pasal in lamdangsa, bangmah gen tuanlou in a en gige hi.
Ni sagih a chintak in phelkhe dia kisa in hiai thu hon sam hi "tangval melhoih hong thou in" chi kawm a hon phel leh tangval melhoih mahmah in hong pawt dokta hi. Hichi bang tangval melhoih hong pawtkhia, a pasal in a muhtak in "Oho! hichi bang melhoih bawlthei na hih maizen, kei leng hon bawl in" chi'n a zi ngenta hi. Lengtonghoih in leng a pasal that a, sem zaak in aguh teng nonta hi. A nau, Vahui ahihdan banglou in, a guh a pek chiang a 'pukpuk' chiteng la in 'mengmeng' chiteng paihta hi. Ni sagih nunga phelkhiak ding in belta sungah um nawnta hi.
Ni sagih a chintak in, phel non leuleu a, "Uithul hong pawt inla nau-ek ne in" a chihleh Uithul lianpi in hong pawt buaubuau hi. Huai phet in a pasal lah uithul suakta ahihchiang a, a naupa toh a inlam uh zuan ding in kipankhe ta uhi. Ni tamtak a painung un a sik-inn thuahthum uh tungta uhi. Thawmhau leh luangzuang kisa kawmtak in insung lutta uhi.
Nidang a, a ute uh toh a khosak khawmna in lianpi uh tuh tu'n nidang teng sang a lianzaw hileh kilawmhial khop in a thei ua, thawmhau kisa in inhawm heuhou sung ah omna ding munpen leng theilou a vak vialvial in, innsung leh pua a kawm tuahtuah maimah uhi. Mittui kai kawmkawm a kingaihtuah tuah in a tawp in hichi'n gel uhi. I ute sihna mun uh i va pha ding a, aguhte uh laktak a omlai leh I khonkhawm ding, chi'n a sihna mun lam zuan in kizuikheta uhi.
A ute sihna mun a tuntak un, vangphat huaitak in a guhte uh khat leng mangthanglou in amau sihna mun chiat ah aom limlem uhi. A dahna uh leh lungkhamna tengteng uh beiduak hileh kilawm a thei in, kipaktak in tomkhawmta ua, Lengtonghoih in ahih ngeina bangin a ute guhte a teng nawn hi. 'Pukpuk' chiteng paimang in 'mengmeng' chi teng la nawn in, a insung uah pawlut uhi. Innsung ah belta a thun in ni sagih a chin chianga phel ding in a sinhoih ua, amau unau kia in ni sagih tun kal ngaklah tak in khosa uhi. Hun pai hatlou hileh kilawm, nikhat bang sawt sa thei petmah ua, ni sagih chin ding a ngaklah mahmah uhi.
Nikhat ni bei a, aban ngak touzel in, ni nih, nithum, nil li chia bei touzel in, ni sagih ni belsiin hon ni ding hong tung khongkhong ta! Kilawptak mai in a unau un bel hong ding in kisa ua, Lengtonghoih in 'Ute aw hong pawtta un' achihleh a ute melhoih taktak pu in thouta uhi. Huchi'n a unau kim un nuamsatak in a sik-inn thuahthum uh luah in khosa nonta uhi!
Nikhat a unau pasalte'n Lengtonghoih kiangah bang na deih a chia a dot ualeh, aman a unaute'n a deih bangbang pethei uh ahi chih lungsim a theikawm in "Tung a Aksi nelkai" ka deih a chi hi. Huaiphet in Unaute Aksi nelkai la ding in kisa tingteng ua, Lengtonghoih kiang ah "Ka hong tunkik masiah uh koimah ah na potdawk ke'n la, innsung ah ana om den in" chi uhi. Huchi'n innsung ah nek di chikim, silh leh teen bangkim kiningching tak tasamlou ding a ngaihtuahsak khit un, a inn uh thupitak sik-inn thuahthum a kibawl sung a kalhkhum in kuan santa uhi.
Nikhat Luitaw lam a kisil Lengpa in samzang saupi khat mukha hi. A suakte samkhawm in Luinak lam a nungak samsau tak nei om hi ding ahi, I va zongkhe ding uh chi'n thu sawm hi. Sam neitu ding kan kawm zel a pai in luidung a zuihzuih uh leh a tawp in Lengtonghoih te inn tungta uhi. A huangsung ua va lut in Lengtonghoih omna sik-inn thuahthum a kikalh hong ding in a va ngen uhi. Lengtonghoih in a unaute thupiak thei ahihman in "Ka ute na hih ngeingei ua leh ka tuichin khuang hon beeng un," achihleh, Lengpa leh a bawite'n beeng theita kei uhi. Huaiphet in Lengtonghoih in "Ka unau te'n kuamah inn na hon ke'n la, kongpua ah leng na pawtkhe ke'n" hon chih ziak un ka hon hon theikei ding" chi'n hon nuamlou bikbek hi. Tuaphet in Lengpate lawi beidong kisa in lungsim hon bawlta uhi. Ahihleh hiai baangvang ah na khutmuk neuchik bek hon lak inla, huaizoh chiangin, lungkim tak in ka paikik non mai ding uh, a chi uhi. Lengtonghoih inleng huchitel lawmlawm ahihleh chi in a khutmuk baangvang ah neuchik golhkheta hi. Lengpate lawi in kintak in, a khutmuk tukkilh (thilzum) in ana sunbelh pah uhi. Lengtonghoih in na sa lua ahihman in inkong honlou theilou dinmun ah ding ahihman in, kong a hon tak in pummat ua, Lengpa inn lam ah a paipih vengveng uhi. Thakhat thu a kipekkhe zoulou ahihman in ut in utkei taleh kap kawmkawm in a zuita hi.
Hun-le-ni sawttak abei nung in Lengtonghoih sanggamte inn hong tung kikta uhi. A sanggam nu uh muhkal ngaklah tak in hichi'n samta uhi. "Leng aw, Leng aw, Lengtonghoih aw, sik-inn thuahthum hon hon aw" chi a a sap ualeh, a dawng ding leh kong hon ding himhim a omkei hi. Lungzing kisa in a inveng, khokiimte kiang ah kan velvelta ua, inveng te'n nuailam a Lengpa hong kuan a, hong pummat ua utlou pipi leh kap kawmkawma in a tonpih suk uh, chi'n ana hilh uhi. Hiai bangthu a zaktak chiang un unau pasalte heh kisa in phulak dingdan ngaihtuah in kisial toihtoih hial uhi.
Lungkhamtak a a kingaihtuah lai un, unaute lak a upa pen in hichi'n hon chi hi. Ka sanggamnu Lengtonghoih phu ka lakzoh a amah ka pikik zoh ding leh sik-inn thuah thum ka palkai ding a, khawtaw lam ah vahui in ka leng ding a chita hi. A kichiamna bang a hihtak in, sik-inn thuahthum palkai zoulou in, amun ah a si hi.
A unau nihna in leng a u chih bang a thuchiam bawl a, zouzou tuanlou in amun a si zel hi. A banban in hihtou zel ua, unau pasalte guktak a sita uhi. A neupen kia om ta a, lungkham, beidong lah heh mahmah kawm in ama'n leng ka uLengtonghoih phu ka lak zoh ngeingei ding leh sik-inn thuahthum ka palkai di'a, khawtaw lam ah vahui in ka leeng ding chi a kisial in palsam hi. A kichiamna mah bang in sik-inn thuahthum palkai in khawtaw lam ah vahui in a leng suk vengveng hi. A leenleen aleh a nuailam ah nasem loukhou a kilawm mi bangzah hiam mu hi.
Hichi'n a dongta "Ka nuai a loukhoute aw ka uSonlai na mu uh maw?" lawmkuan nasem te'n hici'n dawng uhi "Mu tuh, mu tuh, mu na lawmlawm, a Nu vangkhua, a Pa vangkhua tungta'n teh," a chi uhi. Aban leng zel in Nupi sing pawte tuak non hi. Hichi'n dong non a, "Ka nuai a singpawte aw, ka uSonlai na mu maw?" singpaw te'n "Mu tuh, mu tuh mu na lawmlawm, a Nu vangkhua, a Pa vangkhua tungta'n teh" chi'n dawng nawn leuleu uhi.
Maban sawn in leng zel a, a tawptawp in intung khat bawh hi. Intung apan a etsuk leh a nuai ah siamgan khat mu hi. Hichi'n dong hi "Ka nuai a siamgannu aw ka uSonlai na mu maw?" Siamgan nu'n lamdangsa in a kiguih zawzen hi. Daktou in, "Na aw ka nau aw ging bang na mai zeen e, ka nau taktak na hih leh hiai taangzom ah hong tuang in" chi'n dawngthuk hi. Vahui leng kintak a lengkhia in taangzom bohsuk in a tuang pah hi. Siamgan nu'n, "ka nau na hih leh ka siamtui hong dawn in" chi non hi. Vahui hong leng in siamtui dawn pah hi. A dawn laitak in Siamgan nu'n a nau ngeingei ahi chih thei ahih man in, a man hi. Vahui that a, a sa semzak hi. A guh chi nih a khen in "pukpuk" chiteng paihmang a, 'mengmeng' chiteng la in peek keuhkeuh zel hi. A laak teng belta khat a thun in ni sagih chinma phelkhelou ding in hoihtak in siin hi. A pasal in lamdangsa, bangmah gen tuanlou in a en gige hi.
Ni sagih a chintak in phelkhe dia kisa in hiai thu hon sam hi "tangval melhoih hong thou in" chi kawm a hon phel leh tangval melhoih mahmah in hong pawt dokta hi. Hichi bang tangval melhoih hong pawtkhia, a pasal in a muhtak in "Oho! hichi bang melhoih bawlthei na hih maizen, kei leng hon bawl in" chi'n a zi ngenta hi. Lengtonghoih in leng a pasal that a, sem zaak in aguh teng nonta hi. A nau, Vahui ahihdan banglou in, a guh a pek chiang a 'pukpuk' chiteng la in 'mengmeng' chiteng paihta hi. Ni sagih nunga phelkhiak ding in belta sungah um nawnta hi.
Ni sagih a chintak in, phel non leuleu a, "Uithul hong pawt inla nau-ek ne in" a chihleh Uithul lianpi in hong pawt buaubuau hi. Huai phet in a pasal lah uithul suakta ahihchiang a, a naupa toh a inlam uh zuan ding in kipankhe ta uhi. Ni tamtak a painung un a sik-inn thuahthum uh tungta uhi. Thawmhau leh luangzuang kisa kawmtak in insung lutta uhi.
Nidang a, a ute uh toh a khosak khawmna in lianpi uh tuh tu'n nidang teng sang a lianzaw hileh kilawmhial khop in a thei ua, thawmhau kisa in inhawm heuhou sung ah omna ding munpen leng theilou a vak vialvial in, innsung leh pua a kawm tuahtuah maimah uhi. Mittui kai kawmkawm a kingaihtuah tuah in a tawp in hichi'n gel uhi. I ute sihna mun uh i va pha ding a, aguhte uh laktak a omlai leh I khonkhawm ding, chi'n a sihna mun lam zuan in kizuikheta uhi.
A ute sihna mun a tuntak un, vangphat huaitak in a guhte uh khat leng mangthanglou in amau sihna mun chiat ah aom limlem uhi. A dahna uh leh lungkhamna tengteng uh beiduak hileh kilawm a thei in, kipaktak in tomkhawmta ua, Lengtonghoih in ahih ngeina bangin a ute guhte a teng nawn hi. 'Pukpuk' chiteng paimang in 'mengmeng' chi teng la nawn in, a insung uah pawlut uhi. Innsung ah belta a thun in ni sagih a chin chianga phel ding in a sinhoih ua, amau unau kia in ni sagih tun kal ngaklah tak in khosa uhi. Hun pai hatlou hileh kilawm, nikhat bang sawt sa thei petmah ua, ni sagih chin ding a ngaklah mahmah uhi.
Nikhat ni bei a, aban ngak touzel in, ni nih, nithum, nil li chia bei touzel in, ni sagih ni belsiin hon ni ding hong tung khongkhong ta! Kilawptak mai in a unau un bel hong ding in kisa ua, Lengtonghoih in 'Ute aw hong pawtta un' achihleh a ute melhoih taktak pu in thouta uhi. Huchi'n a unau kim un nuamsatak in a sik-inn thuahthum uh luah in khosa nonta uhi!
~ Paite Heritage
No comments:
Post a Comment
Comments not related to the topic will be removed immediately.