UT with Legislature: Janghaolun Haokip

Constitution Article 3 dungjuiya Parliament in state/UT asem thei ahi in, chuleh hiche bill pass nadinga Simple Majority bou ngai ahi. Constitution Article 239A dungjuiya UT hohin legislature anei thei ahi in, hiche jong Parliament a simple majority bou ngai ahi.
Central government in jat/nam khatchu UT pehthei ahitai ati tengleh Bill draft abol'a, hiche chu Parliament a apohdoh uva, Lok Sabha a MP tamjo in aphatsah leh UT chu sem jengthei ahi. Hiche ahi Central government in agellhah tengleh state in thaneina ima aneilou ahi. 

(Hijeh achu UT with Legislature demand ibol uhi India danpi toh kitoh ahi in, mu mo nading imacha umlou ahi)

India in UT 8 anei in, hiche ho lah'a 3 hi mipi hon demand anabol uva ana mu u ahi in, adang 5 ho vang hi government in angaichat dungjuiya ana sem ahi. Puducherry hi mipi hon demand ana bol u ahi in, Kum 8 vel ana lut'e.

National Capital Territory (NCT) hi kum 37 vel ana lut'e.

Ladakh hi kum 30 vel ana lut'e.
Alangkhat in state hita jongleh Mizoram hin Assam akon state demand abolla UT amuna hi kum 13 vel ana lut in, Nagaland ho hi kum 10 vel ana lut'e. Hiche teni hi armed movement akon ahi. 

Mizo tehin armed movement ana bol u ahi in, mi 1500 val ana thi dinga ginchat ahi'e. Naga te vanghi mi 5000 beh hidinga ginmo ahi'e. (Hicheho hi official figure ahipoi)

Hiche hoa kon avetsah chu UT hi bailam cha'a mu paipai dinga igel khah ule lungneo na le lung sa-ih na hitei intin, eiho kah'a ki ginmona le ki hot-bolna bulpi hung hiding, Zalen chamlhatna malah'a, kigihto kitha to na hiding, gamsung jong song-kul lentah kisoh ding ahi.

Alangkhat in UT dangho kum tampipi alut man'a eiho a jong kum tampi alut ding ngai teitei lou ahi. Hijeh chun nailam cha in government in UT ei pe nai hih ule ipi ibolthei pennu ahidem? 
Kukiten Political Party khat inei diu, Kuki MLA jouse hiche party a chu kituptah a umding, SA demand apohdoh jingding, kiphinna anei jingding. Opportunist politicians isotdoh lai chan uva, mi nuoiya ikun jingdiu, lahlou Nam chavai chu ihi jingdiu ahi. BJP/Congress najop a election nakai le opportunist politician nahi in, Nampi party najop le Nam ngailu a politician hiding nahi.

Jalhang kiloikhomna a lamkai dingho mipi lhen hiding, mipi toh ki khutjop jingding. Hitobang chu ahiteng, protest/demonstration kibol ho well-organised hithei ding, impact len ding. Hitobang jalhang kiloikhomna chu Nampi dinga interim government hiding, gamsung khantou machalna mopo a pang diu ahi. 

Thingnoimi hon sustainable economy aneidiu, sum don angah diu. Political pressure group hidiu, Nam sunga dinga jalhang kiloikhomna nuoiya kituptah a umding, hunam a natoh thilbol angah diu. Hiche kah achu khantou machal na kiti umlou ding ahi.

 Ichenmun uhi thingnoi umlou hitheilou ahi in, ahinlah thingnoi hon saichang khat a vacha ni kap ding ati laise a kikhelna umlou ding ahi. 
UT hi mu thei ahi in, ithum u ingah lou uleh imu teitei diu ahi. Ahinlah govt.khut a kingam ahi in, govt.in ei lungset diu inga diu hilou, government in ei jaa diu joh idel joh diu ahi. Hiche nadinga chu Nam sung isem tup diu, kilungkhattah a ipankhom diu ahi. Nam sepai in Nam sepai kahi ti akihet ding, mipi kichat sepai hilou ding, lungmonsah sepai joh hiding ahi. Politicians ho in Nampi thalheng kahi ti akihet ding, mipi joulhep hilou, mipi khantousah hiding ahi. CSO ho in Nampi lamkai kahi ti akihetdiu, mipi ngolbol ding hilou, mipi lamdih a apui diu ahi. 

Aangkhat in UT mu masanga hi 6th Schedule eipeh uva sum le pai, gam le go thaneina ei peh maithei diu ahi. Hiche ho jongchu thudih thutah a imanchah uva, hunam le jou le nal a vaihomna aumlouleh UT mu nadinga chotkhon hoitah hung hiding ahi.

Hijehchun lung lha pou hite, ahin ibol jouseu Nam ngailutna toh kitoh poupou hen kati ahi.

Src: MIRROR OF THE KUKI NATION
Share:

No comments:

Post a Comment

Comments not related to the topic will be removed immediately.

Recent Posts

Popular Posts

Articles

SUBSCRIBE

Thangkhal Bible in Mobile

Mobile phone a Thangkhal NT Bible koih ding dan

Read Thangkhal NT Bible

JOIN KV fb

ZOMI FINS

PHOTO GALLERY

THANGKHAL COSTUMES
TBCWD TOUR 24-Sept-2022
Kulhvum Prayer

Blog Archive