LEITUNG a natna teng lah ah zauhuoi pen a kigen, AIDS/HIV khu i tenna gam ngei uah a tam chih chientah a muthei ahi. Manipur ah AIDS/HIV natna khu 1990 in kimu khia hi. Tunai a World AIDS Day (Dec 1) kizatna ah Sept 1986 apat Oct 2012 kikal a mi 6,52,687 si san kitest lah ah 42,116 khu HIV/AIDS vei chi’n mu khia ua, tualah ah numei 11,778 leh naupang 2,773 tel uhi chi’n Manipur AIDS Control Society (MACS) in chiemte hi. Tam bang natna khu i gam uah bei tahtah theilou dinmun ah um a, a vei pung semsem in kigen lai hi. Tuaziehin mi nautang dinmun zong a zauthawng huoi sah pha hi.
India pumpi ah kum 2007 sa’ng 2011 ah HIV zieh a shi mi 60,000 in tam zaw chi’n kichiemte hi. A beisa kum 10 sungin India ah HIV vei 75% in kiem a, kum 15-49 mi lah ah 0.27% (2011) leh 0.33% (2007) in kiem suh hi. Ning kum in HIV/AIDS vei mi 21 lakh um hi’n kituot a, naupang (K 15 nuoi) 7% in vei a, kum 15-49 kikalte 86% vei hidan in kituot hi. Tambang a akiem lai in HIV/AIDS vei treatment pieh ding pung semsem in kigen a, India in zong a buoipi mama khat suo hi.
World AIDS Day nia Union health minister Ghulam Nabi Aza in “Numei HIV vei 39% (8.16 lakh) pha a, piching (adults) 39% leh naupang 14,500 in vei tha (new) kimu khie” chi hi. Tuoleh ning kum maimai in AIDS/HIV vei tha mi 1.16 lakh kimu khia a, tualah avei tamna pente lahah Manipur zong tel a, a vei tam pen (1.22%) in kichiemte zawbawn hi. Adangte ahileh Andhra Pradesh (0.75%), Mizoram (0.74%), Nagaland (0.73%), Karnataka (0.52%), Goa (0.43%) leh Maharashtra (0.42%) ahi uhi. Ning kum sunga AIDS a shi mi 1.48 lakh pha hi.
India AIDS record a Manipur bang a penpente lah a atel khu ngaihsut tham ching hi. Tambang natna apat kiven kikep dan mipi’n a thei kul hi. Phang la’ng tah a hinkhuo zangte din pumpel thei ahisih ding a, mi pilvangte adia zong va kaai kha thei sil khat ahi. Tuazieh in AIDS/HIV awareness campaign hoi bawl tousem di’n adeihuoi hi. Tuahileh mi nautang in kiven kikep dan ah piching tah in um thei ding uh chi a lamet huoi hi. Solkal leh NGO te’n AIDS/HIV dal ding dan nasahtah in buoipi a, hinanleh suhbei thei tuonlou uhi. Mi nautang in zong tam suh damtheilou ahidan leh a zauhuoi dan kitheisiem sah banah kivenna dan pibawl sem ding chi khu sil poimaw mama khat ahi.
Editorial, Zogam Today | Dec 5, 2012
No comments:
Post a Comment
Comments not related to the topic will be removed immediately.