Government School puophat hun

Right to Education (RTE) or Right of Children to Free and Compulsory Education Act kichi Parliament in August 4, 2009 ni’n passed hi. RTE in atup ahileh naupang kum 6-14 kikal ‘free education’ piah ding chi ahi.  April 1, 2010 apat RTE Act zat in um a, khovel a gam 135-te lah ah ‘education’ khu ‘fundamental right’ hisahte lahah tel hi. Tami Act dungzui in Private School ah ‘poor students’ (disadvantaged children) adin reservation 25% bikhia sah in um hi. Tami reservation in school naupangte (poor students) khu State in Public-Private Partnership (PPP) Plan tungtawn a re-imbursed a bawl ding chi ahi. Tami thu (Act) khu 2009 in Rajya Sabha leh Lok Sabha ah passed in um hi. Children’s Right to Fee and Compulsory Education Act khu India pumpi ah zat ahia, hinanleh Jammu & Kashmir ah zat hilou, azieh J&K ahileh constitution tuom a kivaipuo ahi.

 

Tami Act in school/institution (siamzilna) himhim a naupang admission toh kisai a ‘donation’, ‘capitation fee’ leh ‘interview’ (naupang ahilou leh naupang nu-le-pa) bawl khap ahi. Naupang kichi himhim school kaisah teitei ding, elementary education tanbeh zoulou a koilou ding chi ahi. Tuazieh in naupang kum 4-16 kikal khu ahithei tan a school kaisah theina ding ngaisut ding ahi. Tami khu michin khantouna ding ahi a, nu-le-pa te'n a ngai poimaw a hoi ding hi.  Tualeh kum 18 pha naupang pienphung a guolbanlou (disabilities)-te Right to Education of Persons with Disabilities Act pansan in government in free education piah ding chin ngaisun hi. RTE Act ahileh National Commission for the Protection of Child Rights (2007 kum a dingkhia) etkawl ahi. Constitution (Eighty-sixth Amendment) Act, 2002 dungzui in Article 21-A ah naupang kum 6-14 kikalte ‘free and compulsory education’ pieh ding chin Fundamental Right khat ah guanlut in um hi.

 

Ministry of Human Resource Development in RTE Act kizat kum khat chinna report piahna ah naupang kum 6-14 kikal 8.1 million pha hi'n tuat hi. India pumpi ah teacher 508,000 val kisam hin tahlang nalai hi. State in naupang kum 14 a pha masang sia 'free and compulsory education' apieh ding chi hinapi teacher tampi kisam hi. 1990 kumvel apat World Bank in Zodawn/Singtaang (rural areas) a school um theina din 'fund' ana bawl a, Sarva Shiksha Abhiyan (SSA) model tungtawn in India gamsung ah tami fund zah in ana um hi. Ei gam ah zong SSA kichi zaa in um a, hinanleh bangtan tung e chi thei but hilou.

 

I tenna gam uah government school-te a taangpiin ‘quality’ ngiem dieh abang hi. Tulai in govt school-te genpha leh amlah in a um sih a, a dahuoi mama mai hi.  Govt school saang in private school mah kiteel zawta hi. Govt school pen koiman a dei nawn sih a, puaphat thei ahidan zong lungsim ah i vom khavateh sih uhi.  Education khu i buoipih mama khat uh, innsung tampi buoina khat ahi. School khenkhat ah Right to Education Act toh kituohlou in admission test (or interview) um ahilouleh naupang khenkhat innsung hasat zieh a school kailou zong um kha ding hi.  Tuabang kal ah private schoolte chauh a naupangte kaai sah ding chi khu sil hasa mama ahi. Tuazieh in government school um sunsunte puophat ding ngaisut a, naupang tampi in a hamphat theina ding a puophat a dei huoi hi. Tambang i ngaisut masang sia uh naupang tampi hinkhuo theilou kaal in miel lam ah kipui kha ding hi. Naupang ten education hoitah a mu theina ding un, i gam ua government school umte puophat dan ngaituo va ui. Tualeh government school a teacher ten zong a poimaw dan uh a hing kithei sem ding uh a deihuoi hi.


Editorial, Zogam Today

 

-:(13-02-2013):-

Share:

No comments:

Post a Comment

Comments not related to the topic will be removed immediately.

Recent Posts

Popular Posts

Articles

SUBSCRIBE

Thangkhal Bible in Mobile

Mobile phone a Thangkhal NT Bible koih ding dan

Read Thangkhal NT Bible

JOIN KV fb

ZOMI FINS

PHOTO GALLERY

THANGKHAL COSTUMES
TBCWD TOUR 24-Sept-2022
Kulhvum Prayer

Blog Archive