KUM 2021-a Myanmar sipai sorkar in thuneihna an pawnglak hnu ah dawt thuthang a tam hle. CNA hnuaia thawk CDF-Hualngo ten Zomi hnam sipai ZRA-EC chu dawt tinreng in an puh hmingchhia a ni. Chung an puhnate chu a dik tawk lohzia kan hai lang zel dawn a ni. Tun tum ah chuan CNA leh an supporters media ten ZRA-EC Pyusawhti anga an sawi a dik lohzia kan sawi ang. He inpuhna a thawh hlawk ber chu CDF-Hualngo hruaitu Puitea hi a nim ai awm e. Hepa hi CNA ten an sawi duh chiah loh thilte an sawi tir thin ni-in alang. Kawltawng, Lai tawng leh Mizo tawng ten ZRA-EC chu a chhe thei ang berin a puh thin. Vaurawng Zuunthil leh platform hrang hrang ah dawt a sawi fo thin. Puitea uipa khawi ngam ti hiala an sawi Jone-a chuan Zofa Journal, All Chin Zofate ah te-a lo thehdarh zel bawk a. Hei bakah Rihlipui Post pawh hi Puitea dawt sawina platform tia hriat a ni. Hetiang dawta inpuh hming chhiatna hian Zohnahthlakte inpumkhatna a tichhe thei a ni. Rambuai lai tanrual a ngaih laia unau CNA/CDF ten buaina siam zawnga hma an la fo thin hi a zia lo hle.
Pyusawhti Militia-te Chanchin
Pyusawhti tih hian sipai thlawptu militia network kum 1955-atanga Myanmar- sorkar tana lo thawk te a kawk a ni. U Nu-a pawl ten inthlan na a rorel lai Anti-Fascist People's Freedom League te tihbuai nana an in kha a ni. Kum 1962-a thuneihna pawnglak a nih hnu ah ama' militia system hmangin a thlak a ni. Mahse kum 2000 chho vel khan he thumal hi a rawn lang leh a. Saffron Revolution-2000 vel khan sorkar thlawp tura sipai lakchawp sawi nan hman a ni.
Kum 2021 hnuah Buddhist nationalist, junta loyalist leh sipai veteran te telna village volunteer thenkhat chu Pyusawhti angin an rawn lang leh a ni. State Administration Council (SAC) chuan training neihtir in ralthuam an pe bawk. Sipai indaihlohna hmunah te chuan an chhawr mai thin. Thuhretu atan an hmang tangkai hle bawk. Official chuan "People's Militias" ti-in an vuah a ni. Kawl hnam zinga extremist group Patriotic Association of Myanmar te nena thawk dun in, sipai tur pawh tihluihna in an la mai thin. Pyusawhti militias te hian junta sipai nen tangdun in resistance force te an do thin a ni.
ZRA-EC te Pyusawhti an nih loh zia
Zomi Revolutionary Army Eastern Command (ZRA-EC) 2021 Myanmar Military Coup hma daih a din a ni. 2021 Spring Revolution hnu a ding ve chauh PDF/CDF te nen hriat pawlh tur a ni lo. ZRA te thiltum chu ram thendarh a awm Zomite inawpna pakhat hnuaia awm leh a, mahni a ro inrel hi a ni.
ZRA-EC sipai te hi Budhists sakhaw zuitu an nih loh avangin Pyusawhti an ni lo tih a chiang hle. Pyusawhti te hi a tlangpui in Kawl hnam kal firfiak ho kan tih tawh kha. ZRA-EC ten Burma sipai atangin political support leh ralthuam an dawng ngai lo. Hualngo Puitea te puhna anga Pyusawhti a tang chu nise an inremna thuthziakte chu newspaper, radio leh television-ah te a darh chiai chuai ang. Chu bakah ZRA-EC te hian silai tha tak tak an keng ferfur tawh ang. Zomi ten ZRA-EC support nan sum an thawh khawm pawh a ngai tawh lo bawk ang. Pyusawhti an ni lo tih a chian leh zualna chu CNA kaihhruai CJDC/Chinland Council sipai ten ZRA-EC kal chilh a vawi 24 lai an va kahna ah te SAC sipai te chuan vawi khat mah chhan ta'ng e an la ti lo. Heng CNA te dawtsawi hi kum li a liam hnu ah pawh a finfiahna a om chuanglo. Awih awm deuh turin documents lemte an siam vel mai mai a ni. An dawt sawi a awih awm lo viau a an hriat hnu ah dawt dangah an pakai leh zel mai thin.
He dawta inpuhna hi CNA leh an hnuaia thawk CDF ten ZRA-EC tihhming chhiat an tumna a ni. Anihna takah chuan an mahni CNA zawk hi a ni sipai nena NCA sign tu zawk chu. Kha agreement kha official a tihtawp a la ni lo. Chubakah CNA ten thapui thawh in SAC an do tawk lo. SAC do tak tak tute chu PDF leh CDF te hi an ni zawk. Kum 2025 Chin National Day pawh Hakha khawpui ah SAC leh CNA ten an hman dun nghe nghe kha. CNA lam hian SAC an thawhpui tih a lanna dang chu an hruaitu Henry Vanthio te, Dr. Ngun Cung Lian te, Dr. Hmu Thang ten SAC sorkar atangin hlawh an la la tlat. Tunah pawh thawhhona tha zawk neih tumin Dr. Sui Khar ten hma an la mek a ni. SAC hruaitute leh CHRO hruaitu Salai Bawi Lian Mang chu tunhma deuh khan Bangkok ah an inhmu bawk. Chuvangin he dawt a inpuhna hi "zawngin ama' ngum khak a hmu lova, a thiante ngumkhak a nuihzat" tih ang vel a ni.
CNA leh CDF ten ZRA-EC te Pyusawhti tia an puh chhan chu Pyusawhti chhuan lama civil mite chunga tharum thawh an duh vang a ni. Hei hi hun kal tawh an lo chetzia atang pawh hian alang chiang hle. CNA/CDF te hian ZRA-EC nen an indo apiangin civil mite chungah an tuan thin. Kum 2021 khan Haimual khaw thar-a EBC Pastor Khup Khan Langh chu manin a fapa kut an thlak hrep tawh. Khaw chhung mite Bike engemaw zat an man sak a, tun thleng hian an la pe let leh lo. Kumin (2025) ah pawh Bukphil leh Ngalbual khua atangin civil mi 12 lai an man kha. Chu bakah Tungzang khaw ram an halsak hrep bawk. Nakzang leh Buangmual khua an hal bawk a ni.
Pawi ta ber chu dawt sawi ngam an awm chuan finfiah lem lova lo awih tawk an awm hi a ni. CNA te dawt phuahchawp avangin Chin state hmun hrang hrang ah buaina a thleng mek a ni. Entirnan, Maraland ah chuan CNA politics tha lo avangin Mara unaute mahni leh mahni an inkap anih kha. Tedim district a cheng Zomi hnampengte inkar ah pawh divide-and -rule policy an hmang a ni. ZRA-EC an va kah chang hian Zomi ve tho heng PDA-Tedim, CDF-Tonzang etc. te kawng kawhhmuhtu ah an hmang thin a ni. CNA chuan an hnuaia thawk CDF te chu ral hmatawng a an hman thin avangin inkahna a thi pawh CNA aiin CDF an tam zawk zel a ni. He thu hi Zotung nu valai pakhat in a sawi chiang hle.
Pyusawhti militia te hi SAC te puibawmtu ralthuam keng pawl an ni. Mahni hnam tana tun hma atanga lo thawk tawh ZRA-EC nen tehkhin ngawt chi an ni lo. Myanmar rama tualchhung indona a zual zel avangin media platform leh civil society-te chuan hetiang thu dik lo hi an hnawl zel a, report rintlak takte chauh puan chhuah thin a pawimawh hle. Myanmar lam Zomite thendarh tumin unau CNA ten dawt chi tinreng an phuah a ni. An mi hman CDF-Hualngo hruaitu Puitea hian a dawt sawi engtikah tak sim ang maw?
ZRA-EC hi Pyusawhti militia an ni lo. Zomi nationalist movement kalpui tang tang a, an mipuite humhim leh an political destiny ti hlawhtling tura inpe te an ni. Hetiang hi an background a nih laia pro-junta pawl pakhat Pyusawhti militia anga lo puh hmingchhiat ngawt hi thildik a ni theilo hrim hrim. Hawh u, dawt phuahchawp in thudik a khuhbo i phal lovang u.
Source:
#Zomi4Zogam
No comments:
Post a Comment
Comments not related to the topic will be removed immediately.